Trước sự quan tâm của đông đảo dư luận về vấn đề phí giao thông, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Ngọc Đông về một số nội dung liên quan đến phí bảo trì đường bộ và phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân.
- Nhiều người cho rằng trong bối cảnh xăng dầu lên giá, người dân và doanh nghiệp vận tải chịu nhiều sức ép, nên phí bảo trì đường bộ và phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân đang đề xuất là gánh nặng, quan điểm của ông về việc này như thế nào?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Phí bảo trì đường bộ là thực hiện theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 18/2012/NĐ-CP, quy định cụ thể về vấn đề này. Nghị định là văn bản dưới luật có thời gian chuẩn bị dài, đã lấy ý kiến các cơ quan, ban, ngành và ban hành vào thời điểm này cũng không phải là nhạy cảm lắm, không ảnh hưởng lớn, không gây xáo trộn vì trong đề án xác định phí bảo trì đường bộ chiếm tỷ trọng rất thấp so với cước phí vận tải.
Với xe máy, thu 100.000 đồng trong 1 năm, bằng 5 lít xăng, tiết kiệm đi lại trong vòng hơn 100 km là đạt được. Mức phí cho các loại xe khác cũng không cao lắm. Nhưng chúng tôi cho rằng, sử dụng nó thế nào để mang lại hiệu quả mới là quan trọng. Do vậy, ngay từ đề án đã xác định, sau khi thu phí này một thời gian, đường sá sẽ được đầu tư nhiều hơn, chất lượng tốt lên, chi phí cho giao thông sẽ giảm vì lưu thông thuận lợi hơn, tiêu hao nhiên liệu ít hơn.
Hiện nay, hàng năm ngân sách nhà nước vẫn phải cấp để bảo trì đường, nhưng ngân sách còn hạn chế. Do vậy, chúng ta cần học tập kinh nghiệm các nước là thu phí qua xăng dầu hoặc đầu phương tiện, để có chi phí duy tu bảo dưỡng bên cạnh ngân sách nhà nước. Còn phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân có mục tiêu hạn chế số lượng phương tiện đang ngày càng gia tăng và đầu tư xây dựng phát triển hạ tầng, nên cần sự chia sẻ của người dân.
- Khi người dân nộp phí, Bộ Giao thông Vận tải có khẳng định chất lượng đường tốt hơn?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Chắc chắn khi người dân đóng phí, chất lượng đường dần dần sẽ được tốt hơn, nhưng không phải tức thời ngay và cũng phải xây dựng tiêu chí đánh giá công khai chuyện đó. Quan điểm của chúng tôi là đã thu phí của người sử dụng đường sẽ phải công khai, sẽ đổi mới toàn diện trong quản lý duy tu đường bộ từ giao kế hoạch chuyển sang đặt hàng, đấu thầu, tiêu chí sẽ được thể hiện khi nghiệm thu như đường bằng phẳng, không có ổ gà… phải sửa xong các văn bản pháp lý và định mức. Cùng với đó, Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng Đề án kiểm soát tải trọng xe gửi các địa phương và bộ, ngành để lấy ý kiến trước khi trình Chính phủ.
- Vậy mức phí được đề xuất dựa trên cơ sở nào thưa ông?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Mức phí này được xây dựng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của các nước, có sự so sánh các yếu tố liên quan và điều kiện cụ thể ở từng nước (như GDP). Ví dụ phí đường cao tốc ở Trung Quốc khoảng 1 Nhân dân tệ/km nhưng GDP của bạn gấp nhiều lần của ta. Khi so sánh, ta đưa về tương đối một mặt bằng để thấy mức phí đưa ra là cao hay thấp so với thu nhập trung bình của người dân.
- Xin ông cho biết cách thu quỹ bảo trì đường bộ và Bộ Giao thông Vận tải có giải pháp gì để đảm bảo sự công bằng khi thu trên đầu phương tiện vì có xe đi nhiều, xe đi ít?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Ôtô sẽ thu thông qua hệ thống kho bạc, nhưng qua đầu mối là cơ quan đăng kiểm. Về hình thức, chủ phương tiện có thể nộp trực tiếp hoặc đến kỳ đăng kiểm sẽ nộp, nhưng có điều kiện: khi được cấp đăng kiểm của kỳ tiếp theo thì phải đóng phí bảo trì ở kỳ trước; thời gian thu linh hoạt 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm để hợp với kỳ đăng kiểm.
Trong đề án, chúng tôi cũng đặt ra vấn đề đảm bảo sự công bằng khi thu trên đầu phương tiện và chọn lấy ở mức trung bình. Mức phí này được tính toán trên cơ sở trung bình một xe lưu hành thông thường, có cả người đi nhiều và người đi ít. Nếu ta thu qua xăng dầu để công bằng thì có thể chỉ với phương tiện giao thông, còn với người đánh cá, sử dụng xăng dầu trong nông nghiệp... lại có bất cập. Ở các nước hiện đại như Nhật Bản cũng thu theo đầu phương tiện và trọng lượng xe.
- Các khoản thu phí bảo trì của người dân sẽ được minh bạch thế nào, thưa ông?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Đây là một nội dung chúng tôi đang bàn, nhưng sẽ có hội đồng quản lý quỹ có thành phần, tính chất phi chính phủ như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, dưới địa phương cũng có những đơn vị trung gian đại diện cho người dân. Phải công khai về kế hoạch sử dụng, năm này bao nhiêu tiền, dùng vào dự án nào...
- Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng./.
- Nhiều người cho rằng trong bối cảnh xăng dầu lên giá, người dân và doanh nghiệp vận tải chịu nhiều sức ép, nên phí bảo trì đường bộ và phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân đang đề xuất là gánh nặng, quan điểm của ông về việc này như thế nào?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Phí bảo trì đường bộ là thực hiện theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 18/2012/NĐ-CP, quy định cụ thể về vấn đề này. Nghị định là văn bản dưới luật có thời gian chuẩn bị dài, đã lấy ý kiến các cơ quan, ban, ngành và ban hành vào thời điểm này cũng không phải là nhạy cảm lắm, không ảnh hưởng lớn, không gây xáo trộn vì trong đề án xác định phí bảo trì đường bộ chiếm tỷ trọng rất thấp so với cước phí vận tải.
Với xe máy, thu 100.000 đồng trong 1 năm, bằng 5 lít xăng, tiết kiệm đi lại trong vòng hơn 100 km là đạt được. Mức phí cho các loại xe khác cũng không cao lắm. Nhưng chúng tôi cho rằng, sử dụng nó thế nào để mang lại hiệu quả mới là quan trọng. Do vậy, ngay từ đề án đã xác định, sau khi thu phí này một thời gian, đường sá sẽ được đầu tư nhiều hơn, chất lượng tốt lên, chi phí cho giao thông sẽ giảm vì lưu thông thuận lợi hơn, tiêu hao nhiên liệu ít hơn.
Hiện nay, hàng năm ngân sách nhà nước vẫn phải cấp để bảo trì đường, nhưng ngân sách còn hạn chế. Do vậy, chúng ta cần học tập kinh nghiệm các nước là thu phí qua xăng dầu hoặc đầu phương tiện, để có chi phí duy tu bảo dưỡng bên cạnh ngân sách nhà nước. Còn phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân có mục tiêu hạn chế số lượng phương tiện đang ngày càng gia tăng và đầu tư xây dựng phát triển hạ tầng, nên cần sự chia sẻ của người dân.
- Khi người dân nộp phí, Bộ Giao thông Vận tải có khẳng định chất lượng đường tốt hơn?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Chắc chắn khi người dân đóng phí, chất lượng đường dần dần sẽ được tốt hơn, nhưng không phải tức thời ngay và cũng phải xây dựng tiêu chí đánh giá công khai chuyện đó. Quan điểm của chúng tôi là đã thu phí của người sử dụng đường sẽ phải công khai, sẽ đổi mới toàn diện trong quản lý duy tu đường bộ từ giao kế hoạch chuyển sang đặt hàng, đấu thầu, tiêu chí sẽ được thể hiện khi nghiệm thu như đường bằng phẳng, không có ổ gà… phải sửa xong các văn bản pháp lý và định mức. Cùng với đó, Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng Đề án kiểm soát tải trọng xe gửi các địa phương và bộ, ngành để lấy ý kiến trước khi trình Chính phủ.
- Vậy mức phí được đề xuất dựa trên cơ sở nào thưa ông?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Mức phí này được xây dựng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của các nước, có sự so sánh các yếu tố liên quan và điều kiện cụ thể ở từng nước (như GDP). Ví dụ phí đường cao tốc ở Trung Quốc khoảng 1 Nhân dân tệ/km nhưng GDP của bạn gấp nhiều lần của ta. Khi so sánh, ta đưa về tương đối một mặt bằng để thấy mức phí đưa ra là cao hay thấp so với thu nhập trung bình của người dân.
- Xin ông cho biết cách thu quỹ bảo trì đường bộ và Bộ Giao thông Vận tải có giải pháp gì để đảm bảo sự công bằng khi thu trên đầu phương tiện vì có xe đi nhiều, xe đi ít?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Ôtô sẽ thu thông qua hệ thống kho bạc, nhưng qua đầu mối là cơ quan đăng kiểm. Về hình thức, chủ phương tiện có thể nộp trực tiếp hoặc đến kỳ đăng kiểm sẽ nộp, nhưng có điều kiện: khi được cấp đăng kiểm của kỳ tiếp theo thì phải đóng phí bảo trì ở kỳ trước; thời gian thu linh hoạt 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm để hợp với kỳ đăng kiểm.
Trong đề án, chúng tôi cũng đặt ra vấn đề đảm bảo sự công bằng khi thu trên đầu phương tiện và chọn lấy ở mức trung bình. Mức phí này được tính toán trên cơ sở trung bình một xe lưu hành thông thường, có cả người đi nhiều và người đi ít. Nếu ta thu qua xăng dầu để công bằng thì có thể chỉ với phương tiện giao thông, còn với người đánh cá, sử dụng xăng dầu trong nông nghiệp... lại có bất cập. Ở các nước hiện đại như Nhật Bản cũng thu theo đầu phương tiện và trọng lượng xe.
- Các khoản thu phí bảo trì của người dân sẽ được minh bạch thế nào, thưa ông?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Đây là một nội dung chúng tôi đang bàn, nhưng sẽ có hội đồng quản lý quỹ có thành phần, tính chất phi chính phủ như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, dưới địa phương cũng có những đơn vị trung gian đại diện cho người dân. Phải công khai về kế hoạch sử dụng, năm này bao nhiêu tiền, dùng vào dự án nào...
- Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng./.
Hồng Ninh (TTXVN)