Quản lý sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã và đang trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Nhu cầu về năng lượng cho phát triển kinh tế và phục vụ đời sống xã hội liên tục phát triển với tốc độ nhanh, trong khi các nguồn năng lượng truyền thống (dầu mỏ, khí đốt, than ...) không phải là vô tận, đòi hỏi mỗi quốc gia cần có những hành động cụ thể nhằm bảo tồn và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn năng lượng, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Giao thông vận tải là hoạt động tiêu thụ đáng kể lượng nhiên liệu, do đó việc nghiên cứu và thực hiện các biện pháp quản lý, sử dụng hiệu quả năng lượng có ý nghĩa quan trọng.
Chiến lược phát triển giao thông vận tải với việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Chiến lược phát triển giao thông vận tải Việt Nam đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 206/2004/QĐ-TTg ngày 10/02/2004 đã đề cập tới vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Về vận tải: “Phát triển vận tải theo hướng hiện đại với chi phí hợp lý, an toàn, giảm thiểu tác động môi trường và tiết kiệm năng lượng; ứng dụng công nghệ vận tải tiên tiến, đặc biệt là vận tải đa phương thức; nhanh chóng đổi mới phương tiện vận tải; nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải, đồng thời phát triển nhanh hệ thống dịch vụ vận tải đối ngoại, trước hết là vận tải hàng không và hàng hải nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh và tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình hội nhập quốc tế.”
Về giao thông đô thị: “Phát triển giao thông vận tải ở các đô thị theo hướng sử dụng vận tải công cộng là chính, đảm bảo hiện đại, an toàn, tiện lợi và bảo vệ môi trường. Đối với các đô thị lớn (trước mắt là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh) nhanh chóng phát triển phương thức vận tải khối lượng lớn (vận tải bánh sắt); kiểm soát sự gia tăng phương tiện vận tải cá nhân; giải quyết ùn tắc giao thông và an toàn giao thông đô thị.”
Theo ước tính của các nhà quản lý, nếu tính cho một cung chặng vận chuyển như nhau thì một hành khách đi bằng phương tiện công cộng (xe buýt), với hệ số lợi dụng trọng tải trung bình nhiên liệu cần cho đi lại chỉ bằng 1/2 đến 1/3 người đi xe máy và 1/5 đến 1/8 đối với người đi xe con. Như vậy, việc đẩy mạnh vận tải hành khách công cộng, đặc biệt là vận tải khối lượng lớn; kiểm soát sự phát triển phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông, ngoài các mục tiêu giải quyết vấn đề giao thông đô thị còn có tác dụng nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.
Về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông: “Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông một cách đồng bộ, hợp lý, từng bước đi vào hiện đại, tạo nên mạng lưới hoàn chỉnh, liên hoàn, liên kết giữa các phương thức vận tải, giữa các vùng lãnh thổ, giữa đô thị và nông thôn trên phạm vi toàn quốc.”
Thực tế chỉ ra rằng, công tác quy hoạch phát triển hệ thống hạ tầng giao thông hợp lý sẽ giảm được quãng đường xe chạy, giảm ách tắc giao thông và cũng dẫn đến việc tiết kiệm năng lượng trong giao thông vận tải.
Quản lý giao thông vận tải với vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Thực hiện Luật Giao thông đường bộ, Luật Bảo vệ môi trường, ngành giao thông vận tải đã tăng cường công tác kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với các loại phương tiện cơ giới đường bộ. Việc kiểm tra khí thải tại các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới đã hạn chế được phần lớn phương tiện có độ phát thải cao.
Đặc biệt sau khi chính phủ ban hành Nghị định Nghị định số 23/2004/NĐ-CP ngày 13/01/2004, Nghị định số 95/2009/NĐ-CP ngày 30/10/2009 thay thế Nghị định 23 về quy định niên hạn sử dụng đối với ôtô chở hàng và ôtô chở người thì hàng loạt các xe ôtô thế hệ cũ, lạc hậu có mức tiêu tốn nhiên liệu cao bị loại bỏ, thay thế vào đó là các loại phương tiện vận tải đời mới có hiệu suất sử dụng nhiên liệu tiết kiệm hơn đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong giao thông vận tải.
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường và nâng cao tính cạnh tranh, các doanh nghiệp vận tải đã liên tục đầu tư đổi mới và tổ chức khai thác phương tiện theo hướng chuyên dụng cao, với cơ cấu hợp lý. Cụ thể như ngành đường sắt Việt Nam chủ trương đầu tư đổi mới sức kéo và sức chở theo hướng hiện đại giảm chi phí hạ giá thành; ngành Hàng hải chủ trương trẻ hóa đội tàu biển với cơ cấu trọng tải hợp lý; ngành Hàng không chủ trương sử dụng các loại máy bay trọng tải lớn hơn cho các cự ly tầm trung và tầm xa, ... tất cả các giải pháp đó tựu trung đều hướng đến mục tiêu tiết kiệm nhiên liệu, nâng cao tính cạnh tranh và hạ giá thành sản phẩm.
Ứng dụng công nghệ trong giao thông vận tải nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng
Thực hiện Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg ngày 14/04/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ngành giao thông vận tải ngoài việc phổ biến, tuyên truyền còn khuyến khích các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong ngành đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong.
Cụ thể như ứng dụng Logictic trong hoạt động vận tải; ứng dụng cabin điện tử trong đào tạo lái xe; nghiên cứu, ứng dụng thiết bị tự động điều chỉnh công suất nhằm tiết kiệm năng lượng trong vận tải đường sắt, đường thủy; nghiên cứu, ứng dụng nồi hơi tận dụng nhiệt khí xả động cơ diesel tàu thủy; nghiên cứu đề xuất các giải pháp đẩy mạnh vận tải hành khách công cộng tại các thành phố...
Với đặc thù là ngành hoạt động trong môi trường có tính xã hội cao, việc quản lý và sử dụng hiệu quả năng lượng trong giao thông vận tải cũng hết sức đa dạng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố: điều kiện hạ tầng, chất lượng phương tiện, phương pháp tổ chức khai thác vận tải, điều tiết giao thông, thậm chí cả điều kiện thời tiết khí hậu và ý thức của người tham gia giao thông.
Nhu cầu có một hệ thống giao thông vận tải văn minh, thuận tiện, an toàn với chi phí thấp nhất luôn là mong muốn của các quốc gia và bằng các nỗ lực để đạt được điều này không thể không kể đến các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng. Vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và phát triển hệ thống giao thông vận tải luôn có sự gắn kết hữu cơ với nhau trong chiến lược phát triển và quản lý giao thông vận tải của các quốc gia nói chung và của Việt Nam nói riêng.
Tuy nhiên, việc sử dụng hiệu quả năng lượng trong giao thông vận tải còn phụ thuộc rất lớn vào tập quán, thói quen của người sử dụng phương tiện trong đi lại, phụ thuộc vào ý thức của người tham gia giao thông.
Bên cạnh chiến lược phát triển và quản lý giao thông vận tải, cần thiết xây dựng giải pháp, cơ chế chính sách nhằm nâng cao nhận thức, tạo thói quen tiết kiệm năng lượng trong đi lại của cộng đồng dân cư và có thể coi đó là mục tiêu chính của chương trình nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong giao thông vận tải..../.
Giao thông vận tải là hoạt động tiêu thụ đáng kể lượng nhiên liệu, do đó việc nghiên cứu và thực hiện các biện pháp quản lý, sử dụng hiệu quả năng lượng có ý nghĩa quan trọng.
Chiến lược phát triển giao thông vận tải với việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Chiến lược phát triển giao thông vận tải Việt Nam đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 206/2004/QĐ-TTg ngày 10/02/2004 đã đề cập tới vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Về vận tải: “Phát triển vận tải theo hướng hiện đại với chi phí hợp lý, an toàn, giảm thiểu tác động môi trường và tiết kiệm năng lượng; ứng dụng công nghệ vận tải tiên tiến, đặc biệt là vận tải đa phương thức; nhanh chóng đổi mới phương tiện vận tải; nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải, đồng thời phát triển nhanh hệ thống dịch vụ vận tải đối ngoại, trước hết là vận tải hàng không và hàng hải nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh và tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình hội nhập quốc tế.”
Về giao thông đô thị: “Phát triển giao thông vận tải ở các đô thị theo hướng sử dụng vận tải công cộng là chính, đảm bảo hiện đại, an toàn, tiện lợi và bảo vệ môi trường. Đối với các đô thị lớn (trước mắt là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh) nhanh chóng phát triển phương thức vận tải khối lượng lớn (vận tải bánh sắt); kiểm soát sự gia tăng phương tiện vận tải cá nhân; giải quyết ùn tắc giao thông và an toàn giao thông đô thị.”
Theo ước tính của các nhà quản lý, nếu tính cho một cung chặng vận chuyển như nhau thì một hành khách đi bằng phương tiện công cộng (xe buýt), với hệ số lợi dụng trọng tải trung bình nhiên liệu cần cho đi lại chỉ bằng 1/2 đến 1/3 người đi xe máy và 1/5 đến 1/8 đối với người đi xe con. Như vậy, việc đẩy mạnh vận tải hành khách công cộng, đặc biệt là vận tải khối lượng lớn; kiểm soát sự phát triển phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông, ngoài các mục tiêu giải quyết vấn đề giao thông đô thị còn có tác dụng nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.
Về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông: “Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông một cách đồng bộ, hợp lý, từng bước đi vào hiện đại, tạo nên mạng lưới hoàn chỉnh, liên hoàn, liên kết giữa các phương thức vận tải, giữa các vùng lãnh thổ, giữa đô thị và nông thôn trên phạm vi toàn quốc.”
Thực tế chỉ ra rằng, công tác quy hoạch phát triển hệ thống hạ tầng giao thông hợp lý sẽ giảm được quãng đường xe chạy, giảm ách tắc giao thông và cũng dẫn đến việc tiết kiệm năng lượng trong giao thông vận tải.
Quản lý giao thông vận tải với vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Thực hiện Luật Giao thông đường bộ, Luật Bảo vệ môi trường, ngành giao thông vận tải đã tăng cường công tác kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với các loại phương tiện cơ giới đường bộ. Việc kiểm tra khí thải tại các Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới đã hạn chế được phần lớn phương tiện có độ phát thải cao.
Đặc biệt sau khi chính phủ ban hành Nghị định Nghị định số 23/2004/NĐ-CP ngày 13/01/2004, Nghị định số 95/2009/NĐ-CP ngày 30/10/2009 thay thế Nghị định 23 về quy định niên hạn sử dụng đối với ôtô chở hàng và ôtô chở người thì hàng loạt các xe ôtô thế hệ cũ, lạc hậu có mức tiêu tốn nhiên liệu cao bị loại bỏ, thay thế vào đó là các loại phương tiện vận tải đời mới có hiệu suất sử dụng nhiên liệu tiết kiệm hơn đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong giao thông vận tải.
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường và nâng cao tính cạnh tranh, các doanh nghiệp vận tải đã liên tục đầu tư đổi mới và tổ chức khai thác phương tiện theo hướng chuyên dụng cao, với cơ cấu hợp lý. Cụ thể như ngành đường sắt Việt Nam chủ trương đầu tư đổi mới sức kéo và sức chở theo hướng hiện đại giảm chi phí hạ giá thành; ngành Hàng hải chủ trương trẻ hóa đội tàu biển với cơ cấu trọng tải hợp lý; ngành Hàng không chủ trương sử dụng các loại máy bay trọng tải lớn hơn cho các cự ly tầm trung và tầm xa, ... tất cả các giải pháp đó tựu trung đều hướng đến mục tiêu tiết kiệm nhiên liệu, nâng cao tính cạnh tranh và hạ giá thành sản phẩm.
Ứng dụng công nghệ trong giao thông vận tải nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng
Thực hiện Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg ngày 14/04/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, ngành giao thông vận tải ngoài việc phổ biến, tuyên truyền còn khuyến khích các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong ngành đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong.
Cụ thể như ứng dụng Logictic trong hoạt động vận tải; ứng dụng cabin điện tử trong đào tạo lái xe; nghiên cứu, ứng dụng thiết bị tự động điều chỉnh công suất nhằm tiết kiệm năng lượng trong vận tải đường sắt, đường thủy; nghiên cứu, ứng dụng nồi hơi tận dụng nhiệt khí xả động cơ diesel tàu thủy; nghiên cứu đề xuất các giải pháp đẩy mạnh vận tải hành khách công cộng tại các thành phố...
Với đặc thù là ngành hoạt động trong môi trường có tính xã hội cao, việc quản lý và sử dụng hiệu quả năng lượng trong giao thông vận tải cũng hết sức đa dạng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố: điều kiện hạ tầng, chất lượng phương tiện, phương pháp tổ chức khai thác vận tải, điều tiết giao thông, thậm chí cả điều kiện thời tiết khí hậu và ý thức của người tham gia giao thông.
Nhu cầu có một hệ thống giao thông vận tải văn minh, thuận tiện, an toàn với chi phí thấp nhất luôn là mong muốn của các quốc gia và bằng các nỗ lực để đạt được điều này không thể không kể đến các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng. Vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và phát triển hệ thống giao thông vận tải luôn có sự gắn kết hữu cơ với nhau trong chiến lược phát triển và quản lý giao thông vận tải của các quốc gia nói chung và của Việt Nam nói riêng.
Tuy nhiên, việc sử dụng hiệu quả năng lượng trong giao thông vận tải còn phụ thuộc rất lớn vào tập quán, thói quen của người sử dụng phương tiện trong đi lại, phụ thuộc vào ý thức của người tham gia giao thông.
Bên cạnh chiến lược phát triển và quản lý giao thông vận tải, cần thiết xây dựng giải pháp, cơ chế chính sách nhằm nâng cao nhận thức, tạo thói quen tiết kiệm năng lượng trong đi lại của cộng đồng dân cư và có thể coi đó là mục tiêu chính của chương trình nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong giao thông vận tải..../.
(Vietnam+)