Thị trường mũ bảo hiểm vẫn khó quản lý, xử phạt bởi có một lượng lớn sản phẩm được nhập lậu, hàng nhái, hàng kém chất lượng hoặc làm giả chứng nhận hợp quy chuẩn khiến cơ quan chức năng lúng túng, không dễ gì kiểm soát…
Thậm chí, rất nhiều người sử dụng loại mũ này vì giá thành rẻ, mẫu mã đẹp và đối phó với lực lượng chức năng xử phạt khi ra đường mà ít quan tâm đến việc bảo vệ cho sự an toàn của chính mình khi lưu thông trên đường...
Cửa hàng “di động” mũ “dỏm”
Trên nhiều tuyến phố của Thủ đô Hà Nội, rất nhiều cửa hàng “di động” bày bán mũ bảo hiểm giá rẻ trên vỉa hè. Chỉ với một chiếc bạt nilon nhỏ hay bao bì cộng thêm tấm bảng có ghi mức giá từ 30.000-50.000 đồng, người mua sẽ có thể thoải mái lựa chọn thiết kế kiểu dáng thời trang, màu sắc đa dạng.
Theo quan sát của phóng viên, các loại mũ bảo hiểm kém chất lượng được bán nhiều nhất vào tầm chiều tối, lúc này là thời điểm tan giờ làm nên số lượng bán mũ ra nhiều hơn các thời điểm khác trong ngày.
Tại nhiều tuyến phố, việc bán mũ bảo hiểm cũng tràn lan với đủ loại mũ, đủ giá khác nhau, như phố Chùa Bộc, Lê Văn Lương, Láng, Tây Sơn, Xã Đàn, Yên Phụ…Ngay tại đường Khâm Thiên, mũ bảo hiểm được để trong rổ và bày bán giáp ranh với đường sắt.
Dọc đường gốm sứ Yên Phụ đối diện với trạm trung chuyển xe buýt Long Biên, mũ bảo hiểm được xếp trên kệ gỗ cao vừa tầm mắt hay để dọc vỉa hè với nhiều kiểu từ loại che nửa đầu tới loại trùm cả đầu, mũ lưỡi trai…
Trung bình, giá các loại mũ bán ra từ 30.000-60.000 đồng/chiếc tùy loại. Mũ có tem tiêu chuẩn chất lượng thì có giá cao hơn gấp 2 đến 3 lần. Nhiều điểm bán còn treo giá cụ thể, hoặc bằng hình thức khuyến mãi lớn.
Chị Nguyễn Thị Yến, chủ cửa hàng “bán dạo” mũ bảo hiểm ngay trước nhà máy nước đường Yên Phụ thường ngày cùng chồng đi xe máy chở mũ đến bán tại đây. Chỉ cần hai bao tải to chằng sau xe, mũ được xếp gọn thì có thể chứa được hơn trăm chiếc với đủ màu sắc, kiểu dáng.
“Bán vỉa hè nên chỉ lấy loại rẻ tiền bởi vốn đầu tư nhỏ, không may bị lực lượng chức năng thu giữ thì thiệt hại cũng ít. Hơn nữa, những người mua mũ dọc đường thế này chủ yếu là họ đi quên mũ, mất mũ… nên họ mua dùng tạm để qua mặt lực lượng chức năng,” chị Yến chia sẻ.
Thậm chí, theo chị Yến, tùy vào tình hình thời tiết, nhu cầu sở thích của người mua thì sẽ nhập các loại mũ để đáp ứng thị trường. Hầu hết, người mua hàng tại đây đều không quan tâm đến tem hay quy chuẩn chất lượng mà chỉ chọn mũ đẹp, rẻ để mua . Mũ tại cửa hàng là mũ thời trang nên cũng không cần dán tem như mũ bảo hiểm khác.
Đỗ xe ngay tại lòng đường, anh Phạm Văn Thái đang ngó nghiêng nhiều kiểu mũ bắt mắt và cũng tự chọn cho mình chiếc mũ lưỡi trai hợp với sở thích gọn nhỏ chỉ với giá 50.000 đồng.
“Mũ bảo hiểm bán trên vỉa hè nhiều màu sắc, mẫu mã đẹp lại rẻ, đội nhẹ và thoải mái. Thậm chí, nếu giữ gìn cẩn thận thì sử dụng mũ cũng được lâu dài. Khi đi đường, gặp tai nạn thì dù có mũ nào đi chăng nữa cũng nguy hiểm tính mạng,” anh Thái thực thà nói.
Lúng túng và khó kiểm soát
Được biết, cuối năm 2008, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về mũ bảo hiểm cho người đi môtô, xe máy. Theo đó, những loại mũ không có dấu hợp chuẩn (CS) không được phép sản xuất, lưu hành mà thay vào đó là tem CR. Tuy nhiên, tới nay, mũ bảo hiểm “chợ trời” không đạt các quy chuẩn vẫn tràn lan trên khắp các cung đường, mặt phố.
Theo lực lượng chức năng, việc tiến hành quản lý, xử phạt người buôn bán và thu hồi mũ bảo hiểm “dỏm” rất khó khi các quy định xử phạt vẫn chưa rõ ràng, chính quyền địa phương nơi có điểm bán mũ này vẫn chưa vào cuộc.
Trung tá Nguyễn Văn Tòng, Đội trưởng đội Cảnh sát giao thông số 5, Phòng Cảnh sát giao thông Công an Thành phố Hà Nội cho biết: “Lực lượng công an giao thông vẫn chưa nhận được văn bản hướng dẫn kiểm tra, xử phạt nào về mũ bảo hiểm không đạt yêu cầu chất lượng.”
Thậm chí, trung tá Tòng thừa nhận rằng, mặc dù lực lượng giao thông có quyền hạn xử phạt cũng không thể làm được vì quy định mũ bảo hiểm chất lượng vẫn chưa cụ thể mà rất mập mờ.
Dẫn chứng cho vấn đề này, Trung tá Tòng đưa ra ví dụ: "Một người đi đường bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe kiểm tra mũ và đưa ra kết luận mũ của họ kém chất lượng. Họ hỏi lại mình mũ của tôi làm sao, lý do gì mà anh bảo mũ của tôi không đạt yêu cầu? anh lấy cơ sở gì để xử phạt tôi, thử hỏi cảnh sát giao thông phải trả lời thế nào?"
“Hơn nữa, người tham gia giao thông trên đường hầu hết đều đội mũ bảo hiểm. Làm sao lực lượng giao thông có thể dừng xe xử phạt hết được vi phạm?” trung tá Tòng nhấn mạnh.
Để tháo gỡ cho khó khăn này, trung tá Tòng kiến nghị, mũ bảo hiểm cần có quy định rõ ràng, mũ nào bảo đảm, mũ nào không. Mũ bảo đảm thì phải dùng tem gì, tiêu chuẩn (ISO) ra làm sao, cơ quan nào cấp… mới xử lý được.
Về vấn đề quản lý các điểm kinh doanh, ông Nguyễn Đắc Lộc, Chi cục phó Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết: “Việc xử lý các điểm kinh doanh, buôn bán mũ bảo hiểm đã phân cấp rõ rồi, chính quyền địa phương phải có thẩm quyền để làm việc này.”
“Quản lý vỉa hè, lòng đường thuộc về chính quyền các địa phương. Cán bộ phường ngày nào cũng đi qua nhưng vẫn không tiến hành thu hay xử phạt vi phạm để răn đe. Nếu lực lượng này không vào cuộc thì không có cơ quan nào làm được?,” ông Lộc khẳng định.
Theo ông Lộc, chính quyền sở tại thấy cần phải phối kết hợp các cơ quan chức năng trong quá trình xử lý việc kinh doanh mũ bảo hiểm thì quản lý thị trường sẵn sàng cắt quân ở các địa bàn cụ thể để xuống làm.
Nhiều chuyên gia cũng khuyến cáo người mua nên cảnh giác với những loại mũ bảo hiểm dù có gắn dấu quy chuẩn CR nhưng không rõ địa chỉ nơi sản xuất bởi phần lớn trong số này đều là hàng giả, hàng nhái.
Thế nhưng, có một thực tế là người tiêu dùng dù có sành sỏi đến mấy cũng rất dễ bị đánh lừa bởi “lá bùa” tem CR khi công nghệ in ấn tem giả đang ngày càng tinh vi.
“Muốn dẹp nạn 'loạn' mũ bảo hiểm cách tốt nhất chính là ý thức người mua bởi chính sự dễ dãi của người tiêu dùng đã tiếp tay cho thực trạng tràn lan mũ kém chất lượng trên thị trường,” ông Lộc đưa ra lời khuyên./.
Cửa hàng “di động” mũ “dỏm”
Trên nhiều tuyến phố của Thủ đô Hà Nội, rất nhiều cửa hàng “di động” bày bán mũ bảo hiểm giá rẻ trên vỉa hè. Chỉ với một chiếc bạt nilon nhỏ hay bao bì cộng thêm tấm bảng có ghi mức giá từ 30.000-50.000 đồng, người mua sẽ có thể thoải mái lựa chọn thiết kế kiểu dáng thời trang, màu sắc đa dạng.
Theo quan sát của phóng viên, các loại mũ bảo hiểm kém chất lượng được bán nhiều nhất vào tầm chiều tối, lúc này là thời điểm tan giờ làm nên số lượng bán mũ ra nhiều hơn các thời điểm khác trong ngày.
Tại nhiều tuyến phố, việc bán mũ bảo hiểm cũng tràn lan với đủ loại mũ, đủ giá khác nhau, như phố Chùa Bộc, Lê Văn Lương, Láng, Tây Sơn, Xã Đàn, Yên Phụ…Ngay tại đường Khâm Thiên, mũ bảo hiểm được để trong rổ và bày bán giáp ranh với đường sắt.
Dọc đường gốm sứ Yên Phụ đối diện với trạm trung chuyển xe buýt Long Biên, mũ bảo hiểm được xếp trên kệ gỗ cao vừa tầm mắt hay để dọc vỉa hè với nhiều kiểu từ loại che nửa đầu tới loại trùm cả đầu, mũ lưỡi trai…
Trung bình, giá các loại mũ bán ra từ 30.000-60.000 đồng/chiếc tùy loại. Mũ có tem tiêu chuẩn chất lượng thì có giá cao hơn gấp 2 đến 3 lần. Nhiều điểm bán còn treo giá cụ thể, hoặc bằng hình thức khuyến mãi lớn.
Chị Nguyễn Thị Yến, chủ cửa hàng “bán dạo” mũ bảo hiểm ngay trước nhà máy nước đường Yên Phụ thường ngày cùng chồng đi xe máy chở mũ đến bán tại đây. Chỉ cần hai bao tải to chằng sau xe, mũ được xếp gọn thì có thể chứa được hơn trăm chiếc với đủ màu sắc, kiểu dáng.
“Bán vỉa hè nên chỉ lấy loại rẻ tiền bởi vốn đầu tư nhỏ, không may bị lực lượng chức năng thu giữ thì thiệt hại cũng ít. Hơn nữa, những người mua mũ dọc đường thế này chủ yếu là họ đi quên mũ, mất mũ… nên họ mua dùng tạm để qua mặt lực lượng chức năng,” chị Yến chia sẻ.
Thậm chí, theo chị Yến, tùy vào tình hình thời tiết, nhu cầu sở thích của người mua thì sẽ nhập các loại mũ để đáp ứng thị trường. Hầu hết, người mua hàng tại đây đều không quan tâm đến tem hay quy chuẩn chất lượng mà chỉ chọn mũ đẹp, rẻ để mua . Mũ tại cửa hàng là mũ thời trang nên cũng không cần dán tem như mũ bảo hiểm khác.
Đỗ xe ngay tại lòng đường, anh Phạm Văn Thái đang ngó nghiêng nhiều kiểu mũ bắt mắt và cũng tự chọn cho mình chiếc mũ lưỡi trai hợp với sở thích gọn nhỏ chỉ với giá 50.000 đồng.
“Mũ bảo hiểm bán trên vỉa hè nhiều màu sắc, mẫu mã đẹp lại rẻ, đội nhẹ và thoải mái. Thậm chí, nếu giữ gìn cẩn thận thì sử dụng mũ cũng được lâu dài. Khi đi đường, gặp tai nạn thì dù có mũ nào đi chăng nữa cũng nguy hiểm tính mạng,” anh Thái thực thà nói.
Lúng túng và khó kiểm soát
Được biết, cuối năm 2008, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về mũ bảo hiểm cho người đi môtô, xe máy. Theo đó, những loại mũ không có dấu hợp chuẩn (CS) không được phép sản xuất, lưu hành mà thay vào đó là tem CR. Tuy nhiên, tới nay, mũ bảo hiểm “chợ trời” không đạt các quy chuẩn vẫn tràn lan trên khắp các cung đường, mặt phố.
Theo lực lượng chức năng, việc tiến hành quản lý, xử phạt người buôn bán và thu hồi mũ bảo hiểm “dỏm” rất khó khi các quy định xử phạt vẫn chưa rõ ràng, chính quyền địa phương nơi có điểm bán mũ này vẫn chưa vào cuộc.
Trung tá Nguyễn Văn Tòng, Đội trưởng đội Cảnh sát giao thông số 5, Phòng Cảnh sát giao thông Công an Thành phố Hà Nội cho biết: “Lực lượng công an giao thông vẫn chưa nhận được văn bản hướng dẫn kiểm tra, xử phạt nào về mũ bảo hiểm không đạt yêu cầu chất lượng.”
Thậm chí, trung tá Tòng thừa nhận rằng, mặc dù lực lượng giao thông có quyền hạn xử phạt cũng không thể làm được vì quy định mũ bảo hiểm chất lượng vẫn chưa cụ thể mà rất mập mờ.
Dẫn chứng cho vấn đề này, Trung tá Tòng đưa ra ví dụ: "Một người đi đường bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe kiểm tra mũ và đưa ra kết luận mũ của họ kém chất lượng. Họ hỏi lại mình mũ của tôi làm sao, lý do gì mà anh bảo mũ của tôi không đạt yêu cầu? anh lấy cơ sở gì để xử phạt tôi, thử hỏi cảnh sát giao thông phải trả lời thế nào?"
“Hơn nữa, người tham gia giao thông trên đường hầu hết đều đội mũ bảo hiểm. Làm sao lực lượng giao thông có thể dừng xe xử phạt hết được vi phạm?” trung tá Tòng nhấn mạnh.
Để tháo gỡ cho khó khăn này, trung tá Tòng kiến nghị, mũ bảo hiểm cần có quy định rõ ràng, mũ nào bảo đảm, mũ nào không. Mũ bảo đảm thì phải dùng tem gì, tiêu chuẩn (ISO) ra làm sao, cơ quan nào cấp… mới xử lý được.
Về vấn đề quản lý các điểm kinh doanh, ông Nguyễn Đắc Lộc, Chi cục phó Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết: “Việc xử lý các điểm kinh doanh, buôn bán mũ bảo hiểm đã phân cấp rõ rồi, chính quyền địa phương phải có thẩm quyền để làm việc này.”
“Quản lý vỉa hè, lòng đường thuộc về chính quyền các địa phương. Cán bộ phường ngày nào cũng đi qua nhưng vẫn không tiến hành thu hay xử phạt vi phạm để răn đe. Nếu lực lượng này không vào cuộc thì không có cơ quan nào làm được?,” ông Lộc khẳng định.
Theo ông Lộc, chính quyền sở tại thấy cần phải phối kết hợp các cơ quan chức năng trong quá trình xử lý việc kinh doanh mũ bảo hiểm thì quản lý thị trường sẵn sàng cắt quân ở các địa bàn cụ thể để xuống làm.
Nhiều chuyên gia cũng khuyến cáo người mua nên cảnh giác với những loại mũ bảo hiểm dù có gắn dấu quy chuẩn CR nhưng không rõ địa chỉ nơi sản xuất bởi phần lớn trong số này đều là hàng giả, hàng nhái.
Thế nhưng, có một thực tế là người tiêu dùng dù có sành sỏi đến mấy cũng rất dễ bị đánh lừa bởi “lá bùa” tem CR khi công nghệ in ấn tem giả đang ngày càng tinh vi.
“Muốn dẹp nạn 'loạn' mũ bảo hiểm cách tốt nhất chính là ý thức người mua bởi chính sự dễ dãi của người tiêu dùng đã tiếp tay cho thực trạng tràn lan mũ kém chất lượng trên thị trường,” ông Lộc đưa ra lời khuyên./.
Phương Anh-Việt Hùng (Vietnam+)